بندر انزلی به عنوان مهمترین بندر شمالی ایران در حاشیه جنوب غربی دریای خزر در منطقه ای جلگه ای و ساحلی می باشد. انزلی از دوقسمت غازیان و انزلی تشکیل شده است که در گذشته به وسیله پلی متحرک از یکدیگر جدا شده اند. به دلیل موقعیت منحصر به فرد جغرافیایی به عنوان تنها بندر آزاد منطقه، نقش بسزایی در رونق کریدور “شمال،جنوب” دارد. بعلاوه واقع شدن این بندر در محدوده منطقه آزاد، تسهیلات و امکانات ویژه ای را در اختیار صاحبان کالا، تجار و سرمایه گذاران قرار داده که بی تردید به افزایش قابلیت های بالقوه و بالفعل این بندر منجر شده است. شهر انزلی از لحاظ بارندگی، یکی از پر باران ترین مناطق کشور محسوب می شود.

بندر انزلی یکی از مهمترین شهرهای گردش پذیر (توریستی) از مراکز مهم اقتصادی و یکی از قطب‌های ورزشی در ایران است، و بخش مرکزی شهرستان انزلی محسوب می‌شود. این شهر دارای اولین و بزرگترین بندر ایران در سواحل جنوبی دریای خزر (کاسپین) است و در استان گیلان واقع می باشد. شهر انزلی پس از مرکز استان (رشت)، دومین شهر پر جمعیت استان گیلان بوده و یکی از متراکم‌ترین شهرهای ایران از لحاظ تراکم جمعیت محسوب می‌شود. از این شهر با نام انزلی بارها در تاریخ یاد شده است و طی قرون متمادی راه مهم ارتباط اقتصادی، تمدن مشرق و مغرب محسوب می‌شد. انزلی از شهرهای باستانی ایران کهن می‌باشد. مردم انزلی از تیره کادوسیان، بر اثر روابط خوب با پارسیان و همکاری ایشان با کوروش هخامنشی در لشکر کشی‌های وی نام محل خود را از روی سرزمین (انزان)، (انشان پارس) انتخاب کرده و یونانی‌ها نیز به آن (انزلوی) می‌گفتند. این واژه به زبان پهلوی (انزلگ) و به عربی (انزلج) می باشد. خلیج انزلی محلی امن برای پهلو گرفتن کشتی‌های بزرگ تجاری و ماهی گیری بوده است. این شهر طبق آمار پر باران‌ترین شهر ایران است و در یکی از سروده‌های حسن خوشدل برای تیم ملوان این تیم ملوان شهر باران شناخته شده بود. شهر انزلی دارای آب و هوای مرطوب است و میزان بارندگی آن بسیار بالاست به طوریکه سالانه متوسط ۱۸۹۲ میلی‌متر بارندگی در این شهر گزارش می‌شود. میزان رطوبت نسبی در این منطقه درسال بین ۷۱ تا ۹۷ درصد در نوسان است. شهر انزلی در غرب استان گیلان قرار داشته و به واسطه سواحل خزر و تالاب بین‌المللی بندر انزلی از چند جزیره و شبه جزیره تشکیل شده است که به واسطه پل به هم مرتبط هستند. نام انزلی به پیشینه تاریخی اش در بیشتر شهرهای اروپایی شناخته شده است و به لحاظ وجود گمرک و ارتباط تجاری از زمان‌های دور نزد تجار ایرانی و خارجی به دروازه اروپا شهرت یافته بود و اهالی این شهر به واسطه بندری بودن، بسیار زودتر از سایر نقاط ایران با دستاوردهای غرب آشنا شدند.

در دوران سلطنت خاندان پهلوی، اسم آن را به “بندر پهلوی” تغییر داده بوده اند. ولی بعد از انقلاب 57، اسم دیرین خود “انزلی” را باز یافت. از میان تعریف های مختلف که درباره واژه انزلی شده، قابل قبول ترین معنی ( انزل به معنی لنگر) یا لنگرگاه یا انشان می باشد. که کلمه انزلی تحریف شده است. انشان به معنی گذرگاه و دروازه است و از گذشته نیز انزلی را دروازه اروپا و ایران می گفته اند و در بسیاری از نوشته ها هم ذکر شده است.

خواهرخوانده انزلی

خواهرخواندگی قراردادی است بین دو شهر که برای ایجاد همبستگی و اتحاد بیشتر انسانی و فرهنگی بسته می‌شود. مفاد این قراردادها موضوعات فرهنگی، اقتصادی، بازرگانی و اخیراً ورزشی را شامل می‌شود. خواهرخواندگی اصطلاحی است که از ادبیات اروپا وارد دیگر کشورها شده است. علت بکارگیری واژه خواهر خواندگی به این اعتبار است که در بیشتر زبانهای دنیا واژه شهر مؤنث است. معمولاً دو شهر برای خواهر خواندگی باید دارای تشابهاتی باشند مثلاً دو شهر تاریخی، دو شهر علمی یا دانشگاهی و یا دو بندر و یا حتی دو سمبل مشترک که این انگیزه را ایجاد کند. رونق و رواج گردشگری بین دو شهر خواهر خوانده و نامگذاری متقابل نام خیابانهایی به نام شهر خواهر خوانده از جمله نتایج اعلام خواهرخواندگی شهرها است.

دربهار سال ۱۳۹۰ بندر انزلی به خواهر خواندگی شهر سرابهای مصفای ایران زمین «نهاوند» درآمد. شهرستان نهاوند پایتخت ایران در زمان یزدگرد سوم آخرین پادشاه ساسانیان بوده است. بایستی خاطر نشان کرد انزلی تا پیش از این با شهرهای خارجی هوء در ویتنام، قازان در تاتارستان و بندر اوکتائو در قزاقستان خواهرخوانده شده بود.

جغرافیا

بندر انزلی در طول جغرافیایی ۴۹ درجه و ۲۸ دقیقه و عرض جغرافیایی ۳۷ درجه و ۲۸ دقیقه واقع شده‌است و ارتفاع آن از سطح دریا منهای ۲۶ متر می‌باشد. بندرانزلی از شمال به دریای خزر، از جنوب به شهرستان صومعه سرا، از شرق به شهرستان رشت و از غرب به شهرستان رضوانشهر متصل می‌باشد. شهرستان بندرانزلی در ناحیه‌ای کاملاً جلگه‌ای به صورت طولی و در ساحل دریای خزر واقع شده و دارای آب و هوای مرطوب می‌باشد. بخشی از محیط زیست طبیعی این شهرستان را دریا(۴۰ کیلومتر نوار ساحلی) و بخش مهم دیگر را اکوسیستم ارزشمند تالاب انزلی تشکیل می‌دهد. نام انزلی به پیشینه تاریخی اش در بیشتر شهرهای اروپایی شناخته شده‌ است. فاصله بندر انزلی تا تهران ۳۸۰ کیلومتر، تا مرکز استان ۴۰ کیلومتر و تا اولین فرودگاه ۳۵ کیلومتر می‌باشد. این شهرستان دارای آب و هوای مرطوب ساحلی می‌باشد. میزان بارندگی شهرستان بسیار بالا بوده به طوری که سالیانه متوسط ۱۸۹۲ میلی‌متر بارندگی دارد. بیشترین بارندگی در ماه‌های شهریور و مهر با ۴۴۰/۹ میلی‌متر گزارش گردیده‌ است. میزان رطوبت نسبی سالیانه به طور متوسط حدود ۷۱ تا ۹۷ درصد و درجه حرارت محیط زیست بین ۳/۵ تا ۲۸ درجه سانتی گراد در نوسان بوده‌ است.

جمعیت شهرستان انزلی در سال ۱۳۷۰ش، برابر با: ۱۲۲٫۰۶۸ نفر بوده که بر اساس آمار سال ۸۵ جمعیت این شهرستان ۱۳۳٫۱۳۴ نفر بوده است. همچنین جمعیت شهر بندر انزلی در سال ۱۳۷۵ ش برابر با: ۹۸۵۴۴ و در سرشماری سال ۱۳۸۵ برابر با: ۱۱۰۶۴۳ نفر می‌باشد. مساحت شهرستان انزلی بالغ بر ۲۷۵ کیلومتر مربع می‌باشد که سهم مساحت شهری آن ۴۹٫۳۱ کیلومتر مربع بوده و با توجه به تمرکز جمعیت، شهر انزلی یکی از متراکم‌ترین شهرهای ایران است.

ویژگی‌های بندر

بندر انزلی بزرگترین بندر شمال ایران و از فعالترین بندرهای حاشیه دریای خزر است. مرز انزلی پنجمین مرز فعال ایران است و ۷/۳ درصد از ترانزیت ورودی به ایران از طریق این مرز انجام می‌شود. بیش از ۵۰ درصد حمل و نقل کالای گیلان از طریق این مرز انجام می‌شود. از مرز دریایی انزلی سالانه بیش از ۴ میلیون تن کالا وارد و بیش از ۲۸۸ هزار تن سوخت و ۵۵ هزار تن کالای غیرنفتی به طور حمل و نقل ترکیبی از طریق این بندر به داخل یا خارج کشور ترانزیت می‌شود. با طرح شیوه‌های جدید ترانزیت چون کریدور شمال- جنوب، وجود منطقه آزاد تجاری-صنعتی انزلی اهمیت بیشتری یافته‌ است. این بندر کشتی رورو (Roll-on/roll-off) هم دارد که ترانزیت جاده‌ای را تسهیل می‌کند.

از ویژگیهای تأسیسات بندر انزلی عبارتند از:

بزرگترین بندر حاشیه دریای خزر و مجهز به امکانات مدرن تخلیه و بارگیری
دارای رتبه سوم بین بنادر کشور بعد از امام خمینی و بندر شهید رجایی
نزدیکی با بندر آستراخان و لاگان در روسیه، کراسنودسک در ترکمنستان، اکتائو در قزاقستان و باکو در آذربایجان
ارتباط با بازارهای منطقه‌ای و دسترسی به بازار مصرف بالای ۳۰۰ میلیونی کشورهای تازه استقلال یافته شوروی سابق
قرار گرفتن در مسیر کریدور بین‌المللی شمال – جنوب که این مسیر سه برابر از مسیر فعلی کوتاه و ارزانتر می‌باشد.
واقع شدن بندر در محدوده منطقه آزاد، و فراهم نمودن تسهیلات و امکانات ویژه برای صاحبان کالا، تجار و سرمایه گذاران
نزدیکی به بزرگترین ذخایر نفت و گاز دریای خزر
نزدیکی به فرودگاه بین‌المللی (۳۵) کیلومتر
برخورداری از معافیت مالیاتی
دسترسی به معادن سرب، روی و آهن و مراکز صنعتی
برخورداری از شرایط آب و هوایی استان گیلان
نزدیکی به‌استان‌های صنعتی همجوار

چشم‌انداز بندر در یک نگاه

ردیف	موضوع	شرح موضوع
۱	مساحت	۶۸/۵ هکتار
۲	موقعیت	جنوب دریای خزر
۳	ظرفیت پذیرش کالا	۱۱ میلیون تن
۴	مساحت انبارهای مسقف	۲۱۴۶۵ متر مربع
۵	مساحت باراندازها	۵۰۰۰۰۰ متر ۰مربع
۶	ظرفیت ترمینال کانتینری	۱۰۰۰۰ TEU
۷	عمق اسکله‌ها	۳/۸ & ۴٫۴ متر فصلی
۸	تعداد اسکله	۱۰ پست
۹	فاصله تا مرکز شهر	۳ کیلومتر
۱۰	فاصله تا رشت	۴۰ کیلومتر
۱۱	فاصله تا تهران	۳۶۵ کیلومتر
۱۱	فاصله تا فرودگاه	۳۵ کیلومتر

 

منطقه آزاد انزلی

منطقه آزاد “تجاری-صنعتی” انزلی یکی از مناطق آزاد هفت‌گانه ایران در استان گیلان است که در راستای اهداف اقتصادی این کشور، در سال ۱۳۸۴ شمسی به مرکزیت شهرستان انزلی با قرارگیری بندر کاسپین و فاز تجاری منطقه آزاد در شهرستان انزلی و با در نظر گرفتن محدوده‌ای پیرامونی شامل شهرستان انزلی و شهرستان رشت تأسیس شد. از سال ۱۳۹۲ با افزایش محدوده، این منطقه در پهنه آبی، خاکی و ساحلی سه شهرستان رشت، انزلی و آستانه اشرفیه در شمال ایران، منطقه جنوب دریای خزر و در مسیر کریدور شمال–جنوب واقع گردیده است.

کریدور شمال به جنوب

تکمیل طرح راه‌اندازی راه آهن قزوین، رشت و بندر انزلی می‌تواند کمک شایانی در رشد اقتصادی ایران و به طبع استان گیلان و بندر انزلی باشد. تکمیل این طرح می‌تواند تأثیر به سزایی در رشد صنعت حمل و نقل در ایران داشته باشد. موقعیت استراتژیک بندر انزلی در دریای خزر و هزینه کمتر حمل و نقل بار از طریق راه آهن و کشتی موجب افزایش اهمیت اتمام هر چه سریعتر این طرح می‌گردد. خط آهن قزوین، رشت، انزلی و آستارا به عنوان یکی از قطعات کریدور شمال به جنوب برای منطقه اهمیت دارد. در صورت تکمیل این کریدور بسیاری از کشورها ترجیح می‌دهند به دلیل کوتاه بودن طول مسیر و ارزان شدن هزینه‌های حمل و نقل، جابه‌جایی کالای ترانزیتی خود را از طریق این کریدور و کشور ایران انجام دهند که این امر موجب افزایش درآمد کشور از محل ترانزیت خواهد شد.
صنعت گردشگری

دریای کاسپین، سواحل ماسه‌ای، تالاب بین‌المللی انزلی، پل‌های تاریخی انزلی و غازیان، پارک ساحلی (بلوار)، کاخ موزه نیروی دریایی، موج شکن، مناره یا برج ساعت، عمارت قدیمی دادگستری برخی از دیدنی‌های شهر انزلی بشمار می‌روند که منطقه آزاد تجاری، اقتصادی و موقعیت استراتژیک شهر انزلی از لحاظ جاده‌ای سالانه موجب جذب تعداد زیادی توریست و گردشگر داخلی و خارجی می‌باشد.

اولین‌های بندر انزلی دروازه ایران و اروپا

بندر انزلی در سالیان دور لقب دروازه ایران و اروپا را یدک می‌کشید. موقعیت استراتژیک اولین بندر شمال ایران سبب شد تا این شهر بسیار زودتر از بسیاری از شهرهای ایران با فرهنگ و دست‌آوردهای غربی آشنا شوند و در بسیاری از موارد جزء اولین‌ها باشد.

روشنائی برق قبل از سال ۱۲۷۹ خورشیدی بعنوان اولین شهر در ایران که دارای روشنایی گردید.
گمرک بندر انزلی، دارای پیشینه‌ای بیش از ۳۰۰ سال است.
اداره شیلات بندر انزلی، بیش از ۱۵۰ سال پیشینه دارد.
اولین بلدیه در ایران که اکنون بنام شهرداری مستعار است در سال ۱۲۷۶ هجری شمسی در این شهر تأسیس گردید.
آموزش و پرورش قبل از سال ۱۲۷۱ خورشیدی و اکابر شبانه آن هم دروس دبیرستانی قبل از سال ۱۲۹۰ خورشیدی اولین شهری که بعد از تهران صاحب اولین دبیرستان دخترانه شد.
چاپخانه قبل از سال ۱۲۸۶ خورشیدی.
بهداری قبل از سال ۱۲۷۶ خورشیدی که بوسیله بلدیه اداره می‌شد.
شیروخورشیدی سرخ (جمعیت هلال احمر) ۱۳۰۴ خورشیدی.
تلفن قبل از سال ۱۲۷۷ شمسی و پست و تلگراف نیز جلوتر از بسیاری شهرهای ایران.
نظمیه (شهربانی) قبل از سال ۱۲۸۶ خورشیدی.
راه آهن حدود سال ۱۲۶۹ خورشیدی در یکی از روستاهای انزلی.
هواشناسی قبل از سال ۱۲۸۰ خورشیدی.
اولین پل متحرک ایران ۱۳۱۴.
سردخانه نخستین بار در انزلی و حسن کیاده.
اولین سردخانه صنعتی ۱۲۹۰ به منظور نگهداری مواد غذایی در بندر انزلی ساخته شد.
اولین خطوط هوایی در بندر انزلی به وجود آمد در زمین معروف به زمین طیاره. اولین پرواز در ایران از بندر انزلی به تهران و سپس به اصفهان صورت گرفت.
اتومبیل برای اولین بار در انزلی در سال ۱۲۷۹ هجری شمسی مشاهده شده‌است.
اولین کارخانه سوسیس سازی ۱۳۱۷ شمسی.
اولین کارخانه چوب بری و لیمونادسازی، تصفیه خانه نفت، برنجکوبی در این شهر راه‌اندازی شد.
اولین سالن نمایش تئاتر و اولین استودیو فیلم سازی به همت ابراهیم مرادی اولین کارگردان سینمای بلند ایران
اولین نشریه ورزشی در ایران توسط پهلوان عزیز وکیل منفرد پدر ورزش گیلان و مؤسس سومین باشگاه ورزشی ایران، باشگاه گیو بندر انزلی در سال ۱۳۳۹ ه ق.

اولین نیروی دریایی شمال ایران

از حرکات مهم در دوران نادر شاه را می‌توان تلاش برای تشکیل نیروی دریایی ایرانی در دریای خزر نام برد. او برای نیل به این هدف جان التون انگلیسی را برای تأسیس یک کارخانه کشتی سازی در انزلی منصوب کرد و لقب جمال بیگ به او داد. او که قبلاً دو کشتی در قازان برای رود ولگا ساخته بود، از طرف نادرشاه مأمور شد که سواحل خزر را بررسی کند. او موفق شد یک کشتی با ظرفیت ۲۰ توپ بسازد که گزارش شده بهتر از کشتیهای روسی در خزر بود. اولین کارخانه جات نساجی سال ۱۲۹۷ هجری شمسی. قدیمی‌ترین کلیسای ارامنه ایران. اولین کارخانه آبنبات سازی و بستنی در ایران. اولین پل متحرک در ایران سال ۱۳۰۸ هجری شمسی. قدیمی‌ترین برج اداری در ایران. معروف به برج ساعت امروزی.

 

کاخ میان پشته

کاخ موزه میان پشته در استان گیلان، شهرستان انزلی، شهر بندر انزلی و در منطقه “میان پشته” بین دو پل انزلی و پل غازیان در محوطه وسیعی واقع شده است. بدنه ساختمان دو جدار و از بلوک سیمانی ساخته شده و دارای ۱۱ اتاق و یک سالن پذیرایی و چهار سرویس حمام و دستشویی با نمای بسیار زیباست. این کاخ در حال حاضر موزه نظامی می‌باشد و انواع سلاحهای گرم و سرد از زمان صفویه تا کنون در معرض دید عموم است. موزه نظامی بندرانزلی در ساختمانی قرار گرفته که خود موزه‌ای از معماری و هنر است. این کاخ موزه که در میان باغ دلگشایی با درختهای نارنج و سرو محصور شده، از شمال به آبهای نیلگون خزر نظاره دارد. بنای این کاخ موزه که به کاخ میان پشته معروف است، در سال۱۳۰۹ به دستور رضا خان و به دست مهندسان ایرانی ساخته شده است.

 

 

 

 

 

موزه نیروی دریایی

موزه نیروی دریایی بندرانزلی یا كاخ رضا شاه، درمیان باغی وسیع با چشم اندازی زیبا و رو به دریا قرار دارد. این كاخ بین دوپل انزلی و غازیان در سالهای ۱۳۰۸ تا ۱۳۱۳ احداث گردیده و عمارتی است متأثر از معماری گذشته اروپا كه درتقابل بامعماری گیلان شكل گرفته است. از این رو بنای موزه به لحاظ معماری خود یكی از بناهای تاریخی گیلان محسوب می شود.
قبل از احداث ساختمان در این منطقه كاخ زیبای خوشتاریا وجود داشته كه درسال ۱۳۰۷ در آتش سوخت. بنایی آن بسیار زیبا و كاملاً چوبی بوده است.
گفته می شود این كاخ اولین ساختمانی بوده كه برق در آن روشن شده و به جهت وجود پنجره های بسیار زیاد و زیبا، این كاخ در شبها نور باران و بسیار دیدنی بود. ورودی اصلی عمارت در تلفیق فرم های كناری و ایوانی در وسط كامل شده است .
فضای اصلی عمارت به پله های آن اختصاص یافته كه درنمای جنوبی با تغییر هندسی در شكل پنجره ها خود را بیشتر نمایان می سازد.
میزها و صندلی های پذیرایی و ظروف سلطنتی به همراه لوازم شخصی پهلوی اول در اتاقهای بالا نگهداری می گردد. انواع ناوها بصورت ماكت و چند صد اسلحه نظامی شمشیرها و اشیاء دیگر نیز وجود دارد.

 

 

فانوس دریایی

بندر انزلی دارای سه چراغ دریایی یا فانوس دریایی می باشد که یکی از آنها در شهر بندر انزلی و دوتای دیگر در حومه شهر های لاهیجان و تالش واقع شده اند.فانوس دریایی که در انزلی قرار دارد، در کنار موج شکن غربی بندر است و پس از ساخت برج کنترل ناوبری در کنار موج شکن اندکی موقعیت آن تغییر کرد. یعنی چراغش به بالای برج کنترل منتقل گردید و از سال ۱۳۷۳ برج کنترل نقش فانوس دریایی را هم ایفا می کند. ولی فانوس دریایی قدیمی درجای خود باقی هست اگرچه نوری ندارد.

البته هرگز نباید فانوس دریایی تاریخی بندرانزلی که ساکنانش آنرا مناره می نامند را با این دوتای دیگر اشتباه گرفت. مناره امروزه دیگر چراغ دریایی نیست و بوسیله ساعت عقربه ای چهارسوی خود زمان را به اهالی بندر مه آلود نشان می دهد. این فانوس دریایی در حدود ۱۹۰ سال پیش ساخته شد.

موقعیت جغرافیایی و مشخصات سه فانوس دریایی بندر انزلی:

1- چراغ بندر انزلی واقع در انزلی: LAT 37*28.1’N LONG 049*28.1’E Fl 5s

2- چراغ تالش در منطقه کرگانرود : LAT 37*51.4’N LONG 048*57.1’E Fl 5s

3- چراغ لاهیجان در منطقه امیرآباد: LAT 37*21.3’N LONG 050*11.3’E Fl 5s

 

ساختمان دادگستری

بنای ساختمان دادگستری بندرانزلی سال 1306 هجری شمسی ساخته شد. این بنا در شمال شرقی میدان امام انزلی قرار دارد و به ساختمان حاجی عباسی معروف بود.. معماری زیبای این بنا حتی اکنون با وجود تخریب فراوان توجه گردشگران داخلی و خارجی را به خود جلب می کند.

 

 

 

 

 

 

شمس العماره

در اواخر نیمه اول قرن سیزدهم ناصرالدین شاه فرمان ساخت قصری در مرکز شهر را می دهد که بعد ها این قصر به شمس العماره مشهور می شود. ساختمان شمس العماره از معروفترین و بلند ترین ساختمان های شهر در انزلی قدیم بوده است که در بلوار فوقانی کنونی در ۵طبقه ساخته شده بود. ناصرالدین شاه در سفرنامه باز گشت از اروپای خود می نویسد: ۴ ساعت به غروب مانده وارد انزلی میشویم . منزل ما در برجی است که به حکم ما، وزیر خارجه در زمان حکومت خود در گیلان بنا نهاده است. بعد توسط میرزا محمد حسین به اتمام رسید و اندک کار باقی مانده آن توسط معتمد الملک به اتمام خواهد رسید. معتمد الملک مسئول نگهداری شهر و گماره والی گیلان یوده است و با توجه به زمان سفر ناصر الدین شاه به اروپا، سال ۱۲۴۹ شمسی، سال ساخت شمس العماره بوده است. این تاریخ در کتاب ولایات دارالمرز ایران نوشته رابینو که تاریخ ساخت شمس العماره را ۱۲۸۸ هجری قمری بیان کرده، تطابق نسبی دارد.

این برج ۵ طبقه و تماما از سنگ و آجر بوده است و ایوان های آن از جنس چوب منقش بوده است. ساختمان نمای بسیار زیبایی به دریا و جنگل های اطراف شهر داشته، به طوریکه ناصرالدین شاه در سفرنامه بازگشت از اروپا می نویسد: در هیچ کجای اروپا چنین منظره زیبایی را ندیده است.

پس از ناصرالدین شاه این ساختمان یکبار در سال ۱۲۸۶ شمسی به همت مردم شهر باز سازی میشود. اما در نهایت قسمت های گچ بری شده و لوازم داخل آن توسط موسیو هانسیس مسئول مالیه گیلان در اواخر دهه ۱۲۹۰ از کاخ به بیرون برده و از کشور خارچ می گردد. (فریدون نوزاد نشریه نقش قلم)

این بنا پس ار احداث ساختمان شهرداری در سال ۱۳۰۶ به طور کامل منهدم و در سال ۱۳۱۱ به جای آن حوضی به مساحت ۲۱۴ متر مربع ساخته شد.

این ساختمان پس از ساختمان قدیم شهرداری قدیمی ترین ساختمان های شهر بوده اند و متاسفانه هر دوی آنها از بین رفته اند.

 

اسکله انزلی

اسکله انزلی یا مجتمع بندری انزلی بندرگاهی در جنوب دریای خزر واقع در شهرستان انزلی است. این بندرگاه دارای رتبه سوم بین بنادر کشور بعد از امام خمینی و بندر شهید رجایی ( بندر عباس ) از لحاظ تناژ تخلیه و بارگیری است و تا کنون برای این مجتمع بندری، نامی انتخاب نشده و نام این مجتمع بندری منصوب به شهر بندر انزلی است.

این اسکله در سال 1306 که تحت مدیریت کشور روسیه بود، به مقامات دولتی وقت تحویل داده شد و در سال 1301 نیز اولین کشتی توسط آلمانیها از اروپا به بندرانزلی آورده شد. در سال 1895 میلادی برابر با 1274 خورشیدی کنار بنای موج شکن غازیان به طول 750 متر و موج شکن انزلی به طول 520 متر شروع و در سال 1914 میلادی برابر 1293 خورشیدی پروژه احداث موج شکن ها پایان یافت.

 

 

 

 

 

پل غازیان

پل غازیان و پل انزلی از پلهای ارتباطی در بندر انزلی از استان گیلان ایران محسوب می‌شوند .پل غازیان روی رودخانه انزلی، بین غازیان و میان پشته و در مسیر ارتباطی تهران به رشت قرار دارد. پل غازیان در زمان خود از معدود پل‌های پیشرفته جهان در نوع خود بوده و بر همین اساس، جزء پل‌های تاریخی ایران به ثبت رسیده است.

پل غازیان به میان پشته به طول ۲۱۰ متر و عرض ۱۰ متر و ارتفاع ۸۵/۶ متر با ۵ دهانه که یک دهانه از آن به طول ۲۵ متر متحرک بوده‌ است. هر دو پل غازیان و پل انزلی از بتون مسلح ساخته شده است. شروع ساختمان از اواخر تیرماه ۱۳۱۴ شمسی و پایان کار در اوایل تابستان ۱۳۱۶ شمسی یعنی مدت ۱۸ ماه بوده و در خرداد ماه ۱۳۱۷ مورد استفاده قرارگرفته و روز چهارشنبه هفتم آذر ماه ۱۳۱۸ شمسی به طور رسمی تحویل گردید. این دو پل به وسیله کمپانی ( سنتاب ) آلمانی و شرکت‌های مختلف از جمله ((موتلا )) سوئدی ساخته شد و در نتیجه با احداث آن راه ارتباطی آذربایجان، رشت، قزوین و تهران برقرار شد. قسمت متحرک پل توسط چرخ دنده و به کمک نیروی موتور یا انسان به بالا و پایین حرکت می کند.

درگذشته رفت‌وآمد از انزلی به غازیان به وسیله قایق صورت می‌گرفت تا اینکه تصمیم گرفته شد انزلی وسیله دو پل به راه زمینی غازیان به رشت متصل گردد.

 

 

کشتی میرزا کوچک خان

کشتی مسافری ـ تفریحی میرزا کوچک‌ خان در سال های اخیر برای اهداف توسعه گردشگری دریایی در دریای خزر به کارگرفته شده است. این کشتی نقطه عطف توسعه گردشگری دریایی و اولین شناور مسافری و تفریحی در دریای خزر است که با اهداف گردشگری دریایی وارد این عرصه شد. کشتی گواهینامه های دریانوردی را از مراجع ذی صلاح دارد و با امکانات و تجهیزات اقامتی و پذیرایی مناسب میزبان میهمانان علاقه مند به تجربه شبی به یادماندنی در دریای خزر است.
کشتی میرزا کوچک خان که با سرمایه گذاری بخش خصوصی وارد عرصه صنعت گردشگری شد، برای سفرهای دریایی فرصت جذابی است خصوصا برای علاقمندان به تجربه سفر دریایی در استان گیلان؛ کشتی مسافربری میرزا کوچک خان استانداردهای بین المللی شناوری را دریافت کرده است.
کشتی مسافرتی- تفریحی میرزا کوچک خان که در سال 1971 در ژاپن ساخته شده دارای 5 طبقه، 74 متر طول، 12 متر عرض، 20 متر ارتفاع و 26 کابین درجه یک و دو، با گنجایش حدود 250 مسافر است. این کشتی می تواند بین استان های ساحلی و خارجی تردد کند و مرکز اقامتی آن در حد هتل 4 ستاره است. مهم ترین اهداف فعال کردن این کشتی ایجاد مسافرت های تفریحی دریایی بین شهرهای ساحلی گیلان و سایر استان های ساحلی شمال کشور و فراهم آوری زمینه سفرهای دریایی به کشورهای حاشیه خزر است.
این کشتی در بنادر انزلی، آستارا و کیاشهر دارای اسکله بوده و پهلو خواهد گرفت. گفتنی است، سرمایه گذار بخش خصوصی برای راه اندازی کشتی میرزا کوچک خان جنگلی حدود 800 میلیون تومان هزینه کرده است اما هنوز نتوانسته از تسهیلات بانکی استفاده کند.

کشتی میرزا کوچک‌ خان اکنون تنها در تابستان با سفرهایی ۴ ساعته در ۱۰ مایلی از سواحل استان گیلان فعال است. این سفرهای‌ کوتاه عموما پنجشنبه ‌شب‌ها برای عموم مردم و از ساعت ۲۰ تا ۲۴ برگزار می‌ شود.
با آغاز حرکت کشتی، گروه موسیقی شروع به نواختن می‌ کند و فضای بسیار مطلوب و شادابی را برای مسافران و گردشگران به وجود می ‌آورد و تا پایان دریانوردی نوای موسیقی در فضای کشتی طنین‌انداز است.
استفاده و بهره‌ برداری از فضاهای بسیار مطلوب کافی ‌شاپ در پایین‌ترین نقطه کشتی و اختصاص کابین‌های اقامتی داخل کشتی به میهمانان غیربومی برای اقامت شبانه از دیگر امکاناتی است که مسافران می ‌توانند از آن بهره‌مند شوند.

 

 

ساختمان موزیک

در فاصله چند متری حدود ۶- ۷ متری جنوب غربی این محل درست جای پلکان کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان دو قبر مانند, به نام لیلی و مجنون درست کرده بودند و بالای سر این قبر های ساخته شده دو درخت بید مجنون کاشته بودند و مردم دسته دسته برای تماشا می آمدند. محل ترنم موزیک زمانی دسته موزیک ۳۰ نفری و ۳۸ نفری پرورشگاه شهرداری با نظم ترتیب خاص همچون نظامیان و با لباس های یک رنگ و زیبا در آنجا مترنم بود. از حدود سال ۱۳۶۰ دورش را از داخل به طرز نا زیبا و زننده ای گرفتند و این بنای زیبا را محلی برای مبارزه با گرانفروشان کردند, تا اینکه در سال ۱۳۶۶ شمسی آنجا را تخلیه و آقای خوانساری شهردار وقت با تخلیه مأمورین مبارزه با گرانفروشان به ترمیم آنجا پرداخت و به صورت اولیه در آورد و خود نام آن را « حافظیه » گذارد. زیرا درست شبیه حافظیه شیراز است. با بررسی که انجام گرفت حافظیه شیراز که شبیه محل ترنم موزیک انزلی ولی بزرگتر است از سال ۱۳۱۳ شروع و در سال ۱۳۱۶ساختمان آن پایان یافته است, و این می رساند که نه تنها محل ترنم موزیک را از حافظیه شیراز اقتباس نکرده اند بلکه احتمال دارد حافظیه شیراز را از روی بنای محل ترنم موزیک انزلی ساخته اند.

این بنا از جمله آثاریست که خوشبختانه رسیدگی در حد مطلوبی را از سوی مسئولین زیربط دارا بوده و زمانی که در مجاورت این بنا هستیم و از کنار آن می گذریم کمی خیالمان از بابت این بنای تاریخی نسبت به بناهای تاریخی مشابه در مجاورتش از جمله بنای ساختمان شهرداری راحت تر است و نفس راحتی میکشیم.

 

 

بقعه متبرکه بی بی حوریه

این بقعه در “شالور” در کنار جاده انزلی رشت قرار دارد و گفته می شود آرامگاه خواهر امام رضا (ع) و از دختران امام موسی کاظم (ع) است.

 

 

 

 

 

 

 

 

گورستان لهستانی ها

گورستان لهستانی بندر انزلی (به انگلیسی: Polish Cementery in Bandar-e Anzali)، گورستانی است که آرامگاه تعداد زیادی از مهاجرین لهستانی است که طی حمله سربازان نازی در سال ۱۹۴۱ از طریق بندر انزلی به ایران پناهنده شدند .

در این گورستان تعداد ۶۳۹ نفر از مهاجرین لهستانی که طی حمله سربازان نازی در سال ۱۹۴۱ از طریق بندر انزلی به ایران پناهنده شدند، به خاک سپرده شده اند که این گورستان دومین گورستان بزرگ سربازان لهستانی در ایران است که اکثراً به علت بیماری و سختی راه جان سپرده اند و در شهرهای مختلف ایران به خاک سپرده شده‌اند. گورستان بندر انزلی بعد از تهران بزرگترین گورستان این افراد جنگ زده است که از اتفاقات تلخ جنگ جهانی دوم یادگاری هستند.

 

 

 

 

موج شکن

موج شکن انزلی نام اسکله‌ای در بندر انزلی از استان گیلان است.

قبل از اینکه موج شکن‌های انزلی احداث گردد کانال مابین انزلی و غازیان همانند خلیجی بود که کشتی‌های تجارتی به منظور تخلیه و بارگیری و یا مصون ماندن از امواج وطوفان دریا در آنجا پناه آورده به اسکله‌ها پهلو گرفته و یا روی لنگری می‌ایستادند. اما امواج دریا، تاداخل کانال را می‌کوبید و به شناورهای مستقر در خلیج آسیب می‌رسانید. از این رو نیاز به احداث موج شکن‌ها احساس گردید ودر نتیجه قرارداد این بنای عظیم که از شاهکارهای معماری درنوع خود است در سال ۱۳۱۳ هجری قمری برابر ۱۸۹۵ میلادی و ۱۲۷۴ شمسی بین دولت ایران وکمپانی (احداث راه انزلی – قزوین) منعقد گردید.

طول موج شکن غازیان ۷۵۰ متر و موج شکن انزلی نیز ۵۲۰ مترمیباشد و کار ساختمان آن در سال ۱۹۱۴ میلادی ۱۲۹۳ شمسی کاملاً پایان پذیرفت. به منظور احداث موج شکن‌ها به طول ۱۴ کیلومتر راه آهنی از کوه‌های پونل تالش تا انتهای غرب خلیج کپورچال در مرداب کشیده شد وسنگها، از کوه‌های پونل استخراج و پس از تراشیده شده به اسکله کپورچال حمل و از آنجا وسله کرجی‌های بزرگ که وسیله قایق‌های موتوری یدک می‌شد. به محل احداث موج شکن‌ها و اداره بندر تخلیه می‌گردید. موج شکن‌ها زیر نظر دو نفر مهندس روسی به نام‌های علی اف و پلاناتوف بنا گردید و این بنای عظیم را روی تیرهای چوبی که در کف دریا به ردیف کوبیده‌اند ساخته شده‌است.

 

بلوار ساحلی

بلوار ساحلی قدس بندر انزلی که به بوستان ساحلی انزلی یا بلوار ساحلی بندر انزلی هم معروف است، قدمت بالایی دارد و اولین پارک به سبک اروپایی در ایران است.
این بوستان تاریخی زیبا مشرف به موج شکن، بندرگاه و آبراه است. بندر از گردشگاه های محبوب انزلی بشمار می رود.
تعداد زیادی رستوران در بلوار ساحلی بندر انزلی، با غذاهای محلی و همچنین آلاچیق هایی با طرح درخت و سرویس بهداشتی، از دیگر امکانات بلوار ساحلی انزلی برای مسافران و گردشگران است.
اسکله قایق سواری، بزرگترین صفحه بازی مار وپله ایران، در جنوب نمای کاخ میان پشته، جنوب شرقی پل غازیان، شرق نمای اسکله های بندر و کشتی های بزرگ در حال بارگیری و در شمال موج شکن های غازیان و انزلی را می توان از بلوار ساحلی انزلی مشاهده کرد.

 

 

 

کلیسای مریم مقدس

آدرس: گیلان ، بندرانزلی ، خیابان نواب صفوی، میدان شهرداری، جلوی ساختمان سابق دادگستری

“کلیسای مریم مقدس” یکی از بناهای تاریخی بندر انزلی و سومین کلیسای شهر انزلی است که در میدان شهرداری شهر انزلی و جلوی ساختمان سابق دادگستری قرار دارد. این کلیسا در سال ۱۸۷۴ میلادی با هزینه شخصی به اسم آواک ملک الله وردیان (از ارامنه شهر) بنا شد. کلیسا به شکل مستطیل با جهت شرقی- غربیه و سه ورودی در اضلاع شمالی، جنوبی و غربی دارد.. در ضلع شرقی، محراب کلیسا قرار دارد که به وسیله اختلاف ارتفاع، از بقیه فضاها جدا شده است. در دو سمت محراب، گچبری های زیبایی به چشم می خورد. سقف کلیسا روی ۴ ستون استوار است و گنبد ناقوسخانه کلیسا با ۶ ستون، در بالای ورودی غربی کلیسا قرار داده شده است. .دیوارهای خارجی کلیسا با سیمان و دیوارهای داخلی با گچ پوشانده شده است.

 

 

 

ساختمان بانک ملی

این عمارت که در قدیم به ساختمان قندچیان معروف بود؛ در فاصله حدود سی متری از ساختمان حاج علی عباس ( معروف به دادگستری) و در ضلع شمالی میدان انزلی واقع شده تقریباً همزمان با این بنا ( 1320-1303) ساخته شد.
این بنای ارزشمند در سال 1383 به پیشنهاد معاون حفاظت فنی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کشور در فهرست آثار ملی ثبت شد.
ساختمان این بنا دو طبقه و دارای هشت دکان در طبقه همکف بوده که بعد از خرید آن توسط بانک در دهه 70 ، چهار دکان را بانک ملی به صورت شعبه درآورد. در وسط و بالای ساختمان اتاق کوچک چهارگوش و مخروط مانندی که در بالا کوچک تر و بالای ساختمان آن گنبد کوچکی وجود دارد.
به نوشته عزیز طویلی تاریخ نگار انزلی؛ مهندس ساختمان شخصی به نام اسدالله بیک و معمار آن مرحوم اسماعیل برهان جو بودند.
بر اساس اطلاعات موجود در پرونده ثبت اثر سازمان میراث فرهنگی گیلان؛ نمای ساختمان بر خلاف سایر ابنیه تاریخی هم دوره از جمله بنای دادگستری که دارای تزئینات کنده کاری روی سیمان هستند ، آجری است . آجرها با نقش برجسته قالب گیری و به شکل نقش داری در آمده اند .
در اطراف بازشوها ( در و پنجره ها ) در نمای اصلی از نقوش مختلف شعاعی و مستطیل شکل استفاده شده که یادآور تزئینات دوره قاجاریه است .قسمت بالای ورودی اصلی ، کنسول ( پیش آمدگی یا بالکن ) ساخته شده و نوع پنجره های آن نیز متفاوت است و از ارتفاع بیشتری نیز برخوردار می باشد که تمامی این عوامل بر روی ورودی تاکید می کنند .
بر روی سقف طبقه دوم یک گنبد فلزی وجود دارد که در یک مربع فلزی محاط شده است . این گنبد به منزله نقطه عطف ساختمان است که سقف را از حالت یکنواختی خارج کرده است .
پله های رابط طبقه دوم و سوم چوبی و کم عرض هستند . در پنجره های بالای ورودی جنوبی تزئینات زیادی به کار رفته. این پنجره ها مشرف به حیاط پشتی با درختان کهنسال است.

 

 

امامزاده صالح

آستان امامزاده صالح (علیه اسلام) در بخش مرکزی شهرستان انزلی، شهر انزلی، غازيان واقع شده است.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

عمارت معتمدی

عمارت معتمدی در سال ۱۲۳۵ ه ق توسط میرزا عبد الوهاب خان معتمد الدوله در شهر انزلی ساخته شد و زمانی در آن حاکم گیلان ساکن بود. در حال حاضر نیروی انتظامی انزلی در عمارت معتمدی مستقر است.

 

 

 

 

 

 

بقعه آقا سید محمد نجفی

آیت الله سیّد محمد نجفی در سال 1257 شمسی در نجف اشرف ( عراق ) دیده به جهان گشود. ایشان از نوادگان امام حسین (ع ) و از سلاسه پاك پیامبر اسلام است. زندگی معنوی و روحانی و جاوید آقا همیشه در قلب عاشقان و مریدانش جا دارد و هرگز فراموش نمی شود. روح بزرگوار و مقام معنوی وی واسطه برآوردن حاجات نیازمندان و متوسلین بسیاری در درگاه الهی بوده است.

وی دروس ابتدائی و سطح را نزد پدر بزرگوارش مرحوم آیت الله سید حسین حسینی بادكوبه ای كه خود از استادان بزرگ و نامی در حوزه علمیه نجف اشرف بودند، فرا گرفت. ایشان تا سن 30 سالگی در نجف اشرف اقامت داشت سپس به ایران مهاجرت كرده و در بندرانزلی سكنی گزید و درطول حیات پربارش در این شهر به تدریس علوم حوزوی و تبلیغ امور دینی اشتغال داشت. آیت الله میلانی یكی از شخصیت های بزرگ حوزه های علمیه در كشور در خصوص شخصیت منحصر به فرد آقا سید محمد نجفی می فرمودند: آیت الله سید محمد نجفی در صورت اقامت در قم در ردیف مراجع بزرگ تقلید مطرح می شدند. آیت الله سیّد محمد نجفی كه در نهایت زهد و سادگی و تواضع در بندر انزلی زندگی می كرد، سرانجام در روز 16 مهرماه 1358 در سن 82 سالگی به ملكوت اعلی پیوست و پیكر مطهرش در مسجد « سامانسر» غازیان انزلی كه بعد ها به نام خود وی تغییر نام یافت به خاك سپرده شد.

 

 

 

مناره مسجد قائميه

آدرس :بندر انزلي، خيابان شهيد مطهري، چهار راه برق، نبش خيابان مفتح شمالي

درباره تاريخ احداث اين مسجد رابينو مي نويسد: « مسجد استاد محمد رضا که به نام مسجد آخر معروف است به وسيله طايفه استاد رضي بنا شده است و به تازگي به وسيله عميد همايون مرمت گرديده است.»
رابينو که تحقيقات خود را درباره انزلي در سال 1911 ميلادي و 1290 شمسي و در زمان حکومت عميد همايون انجام داده تعميرات مسجد را به وسيله مرحوم عميد همايون نوشته است. پيرمردان انزلي احداث مسجد را توسط پدر عميد همايون و بناي گلدسته را از عميد همايون مي دانند . در کتيبه اي که از سنگ مرمر به طول و عرض تقريبي 40×60 سانتيمتر که با خط نستعليق بطور برجسته مطالبي به شرح زير، روي آن حکاکي شده است. اين کتيبه توسط چهار ميخ آهني بزرگ و سر پهن بر ديواره سمت جنوبي مناره به ارتفاع تقريبي 2 متر از زمين نصب گرديده است .
به طوري که از متن کتيبه معلوم است مسجد را پدر ايشان احداث ولي دکانها نيمه تمام ماند که مرحوم عميد همايون دکانها را همراه با مناره احداث کرد.
مناره در گوشه بيروني ضلع جنوب غربي مسجد بنا شده است. ساختمان آن از آجر و پوشش بام آن قبلا سفال بعد بتون آرمه شده است که در حال حاضر با سربندي توسط چوب و حلب استتار شده است.
در بالاي مناره و در ضلع جنوبي با کاشي سياه رنگ نوشته شده « عباس 1321 » . با توجه به مطالب و اسناد ارائه شده قدمت مسجد به قبل از سال 1321 هجري قمري،1282 شمسي بازمي گردد که سال بناي مناره توسط عميد همايون مي‌باشد.
وجه تسميه: رابينو مي نويسد:«مسجد استاد محمد رضي که به مسجد آخر معروف است».در گذشته آباداني انزلي در قسمت جنوبي و شرق و شمال انزلي بوده است و زمانيکه اين مسجد را مي ساختند در آخر شهر قرار داشت که به همين نام معروف گرديد.درباره تغيير نام مسجد به قائميه آقاي کاظم دارچيني اظهار مي دارد: پس از اينکه حوزه علميه قائميه در سال 1343 احداث شد من از اين کلمه خوشم آمد و به تهران رفتم، در خيابان باب همايون دادم روي کاشي نوشتند:
«مسجد قائميه» و آن را آوردم و به بالاي پايه هاي درب ورودي مسجد نصب نمودم و از همان سال کلمه قائميه به مسجد گفته شد و مرحوم جهانگاني نيز کتيبه اي که در سال 1350 بر ديواره جنوبي مسجد به طرز زيبائي نصب کرده کلمه قائميه را نوشته است.